پمپ دنده‌ای (Gear pump) یک نوع پمپ مکانیکی است که برای انتقال سیالات به کار می‌رود. عمده استفاده از پمپ دنده‌ای در صنعت و کاربردهای صنعتی است. این پمپ‌ها بر اساس اصل عملکرد و ساختارشان به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند: پمپ‌های دنده داخلی و پمپ‌های دنده خارجی.
-
پمپ دنده داخلی (Internal Gear Pump): در این نوع پمپ، دو دنده به نام دنده داخلی و دنده خارجی درون یک محفظه مخروطی قرار دارند. دنده داخلی دارای دندانهای داخلی و دنده خارجی دارای دندانهای خارجی است. با چرخش دنده داخلی، فضای بین دنده داخلی و دنده خارجی کاهش می‌یابد و سیال وارد محفظه می‌شود. با چرخش دنده خارجی، فضای بین دنده‌ها افزایش می‌یابد و سیال از پمپ خارج می‌شود.
-
پمپ دنده خارجی (External Gear Pump): در این نوع پمپ، دو دنده با دندانهای خارجی درون یک محفظه قرار دارند. دنده‌ها به گونه‌ای در محفظه قرار می‌گیرند که دنده‌ها به هم متصل نباشند. با چرخش دنده‌ها، فضای بین دنده‌ها تغییر می‌کند و سیال وارد محفظه می‌شود و در نهایت از پمپ خارج می‌شود.
پمپ‌های دنده‌ای به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارند، در صنایع مختلف و کاربردهای گوناگون استفاده می‌شوند. برخی از کاربردهای رایج پمپ‌های دنده‌ای عبارتند از:
-
صنایع نفت و گاز: در صنایع نفت و گاز، پمپ‌های دنده‌ای برای انتقال نفت، گازها، مواد شیمیایی و سایر سیالات در فرآیندهای استخراج، حمل و نقل و پالایش استفاده می‌شوند.
-
صنعت شیمیایی: در صنعت شیمیایی، پمپ‌های دنده‌ای برای جابجایی و انتقال مواد شیمیایی، مواد خمیری، رزین‌ها و سایر مواد میانی و پایانی در فرآیندهای تولید مورد استفاده قرار می‌گیرند.
-
صنعت خودروسازی: در صنعت خودروسازی، پمپ‌های دنده‌ای برای جریان‌دهی و انتقال سیالات مختلف در سیستم‌های ترمز، سیستم خنک کننده و سیستم روغن کاربرد دارند.
-
صنایع غذایی: در صنایع غذایی، پمپ‌های دنده‌ای برای جریان‌دهی و انتقال مواد غذایی مانند روغن، شکر، شیر، سس و سایر سیالات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
-
صنایع معدنی: در صنایع معدنی، پمپ‌های دنده‌ای برای جابجایی و انتقال مواد معدنی مانند زغال سنگ، مس، طلا و سایر سیالات در فرآیندهای استخراج و پالایش مورد استفاده قرار می‌گیرند.
با توجه به طراحی ساده، عمر طولانی، عملکرد قابل اعتماد و امکان جریان بالا، پمپ‌های دنده‌ای محبوبیت بسیاری در صنایع مختلف برای انتقال سیالات دارند.